İngiltere Yemek Kültürü

Herkese merhabalar. Beş yıldır İngiltere'de yaşayıpta İngiltere'de yemek kültürü ile birşey yazmamak garip doğrusu, nasıl oldu da bu konuyu gözden kaçırmışım kendime hayret ediyorum. Belki İngilizlerin öyle ahım şahım bir mutfağının olmaması buna sebep, belki de her ne kadar uzun süredir İngiltere'de yaşasam da Türk mutfağından kopamayışım ve yabancı mutfaklara olan mesafeli duruşum. Ama sanmayın denemedim; çoğunu denedim ama anladım ki varsa yoksa Türk mutfağı, geriyi hikaye :)


İşin şakası bir yana burada şunu farkettim; damak tadı denilen şey insanı ömür boyu etkiliyor. Ben damak tadına önem veren ve Türk mutfağının her türlüsünü çok seven biriyim. Bazen arkadaşlar şurada bir yabancı restoran var, şöyle güzel-böyle güzel dediklerinde, genelde ilk denemem ağzımı buruşturma ile sonuçlanır ki bu çok kez olmuştur. O kadar denemelerim sonucunda karar verdim ki, insan çocukluğundan itibaren damağı neye alışmışsa en çok onu benimsiyor (veya ben öyleyim). Bu nedenle Türk mutfağı haricinde diğer mutfakları çok benimsediğimi söyleyemeyeceğim. Akdeniz mutfağı hariç :)

İngiltere'de yemek kültürü deyince aklınıza önce dünya mutfağı gelmeli. Önceki yazılarımda İngiltere'nin ne kadar çok farklı kültüre ev sahipliği yaptığından bahsetmişimdir. Bu kültürel zenginlik aynı zamanda mutfağa da yansımış. Eğer dünya mutfakları konusunda ilginiz ve merakınız varsa İngiltere tam size göre bir ülke demektir. Yani başka ülkelere gitmenize gerek kalmadan o mutfakları tatma imkanına sahip olabilirsiniz. Nereleri mi; başlıca (India)Hindistan, China(Çin), Pakistan, Bangladeş, Lebanon(Lübnan), Meksika, Fransız, Thai(Tayvan), Caribbean(Karayip), Greek(Yunan), İtalyan, ve tabii ki Türk mutfağı(çoğunluk kebap restoranları) gibi aklınıza gelebilecek tüm mutfakları İngiltere'de bulabilirsiniz. Tüm bunları fast food kültürünün dışında tutuyorum.

Beş yıldır İngiltere'de yaşıyorum, özellikle İngiliz mutfağını sunan bir restoran göremedim, muhtemelen siz de göremeyeceksiniz. İngilizlerin bizdeki anladığımız anlamda yöreye yöreye değişen bir yemek kültürleri yok. Sadece özel zamanları için yaptıkları (Chrismast, v.s.) belli başlı yemek ve tatlılar var ki bunları da genellikle evde yaptıkları için, siz de dışarıda restoranlarda pek tadına bakma imkanına sahip olmayacaksınız.

Deneyebileceğiniz neler var sıralamak gerekirse;

Fish&Chips

Fish&Chips; İngiltere'de yaşayıpta İngiliz kültürüne ait deneyebileceğiniz en iyi şey fish&chips'tir. Hatta hiç unutmam İngiltere'ye gelmeden önce, daha önce İngiltere'de bulunmuş bir öğretmen arkadaşım bana mutlaka fish&chips ye demişti, bende gelince ilk işim onu denemek olmuştu. Fish&chips; yani kızartılmış balık ve patates cipsi. Ama çokta ahım şahım bir şey değil açıkçası. Yağda kızartılmış balık (pekte bir tadı olmayan cod - morina balığı veya haddock - mezgit balığı olarak servis edilir) ve yanına patates cipsi. Patates cipsi bizdeki patates cipslerinden biraz farklı, daha iri ve kalın soyuluyor, patates ise bildiğimiz patates :) Bir de hatırlatayım fish&chips'in patates kızartmasına -isterseniz- sirke dökerler, deneyin derim, güzel oluyor. Fish&chips çoğunlukla takeaway(paket) servis edilir. Yani restoranda değil, paketlenir ve dışarıda yenir. Ama restoran olarak hizmet veren yerler de bulabilirsiniz.

Burada bir ek not yapayım; İngiltere'de ister kafeye gidin, ister restorana birçok yerde hem içeri hem dışarı servisi vardır. Siz ilk olarak sipariş verdiğinizde size yiyecek için "eat in or takeaway?", içecek için "drink in or takeaway?" diye sorarlar. Eğer bulunduğunuz yerde yemek istiyorsanız "eat in" (veya "drink in") olarak belirtin, yok eğer dışarıya paket istiyorsanız "takeaway" olduğunu söyleyin. Çünkü ona göre servis veya fiyatı değişecektir. Çoğu yerde takeaway almak eat in'e göre daha ucuzdur.

English breakfast

İngiliz kültürüne göre denenebilecek diğer bir şey; traditional English breakfast'tır. Ama öncelikle şunu özellikle belirteyim geleneksel İngiliz kahvaltısı içerisinde bacon (domuz eti) bulunur. Onun dışında sosis (genellikle domuz eti), kızartılmış yumurta, kızarmış domates ve mantar, beans (pişmiş kuru fasulye-bizdekinden biraz daha küçük boyutta), kızarmış ekmek ve yanında çay veya kahve ile servis edilir. Açıkçası ben domuz etinden dolayı hiçbir zaman gidip herhangi bir English coffeshop'tan English breakfast yemedim. Ama bizzat tanıdığım ve güvendiğim Türklerin işlettiği yerlerden içinde bacon ve sosis olmayan özel kahvaltı hazırlatıp yediğim olmuştur. Yani bir nevi helal menü :)

Bu iki şey dışında özellikle İngiliz mutfağına ait ne var derseniz, sizin deneyebileceğiniz pek birşey yok. Başta da belirttiğim gibi genelde İngilizler özel günlerinde evlerinde; Sunday roast(kimi restoranlarda mevcut), Christmast dinner, Yorkshire pudding gibi şeyler yaparlar ki denemek isterseniz bunlarla ilgili malzemeleri marketlerden, tariflerini ise internetten bulabilirsiniz.

Tam olarak İngiliz mutfağı sayılabilir mi pek emin değilim ama İngiltere'de "Steak House" lar oldukça güzel et yemekleri sunuyorlar. Fiyatları diğer restoranlara göre biraz pahalı olsa da denemek lazım bence :)

İngiltere'de deneyebileceğiniz en iyi şeyler dünya mutfaklarıdır. İngiltere içinde çok fazla göçmen olduğu için her kültür kendi mutfaklarını da buraya taşımış. İngiltere'de Hindistan nüfusu ile orantılı olarak bol miktarda Hindistan restoranları bulunmaktadır. İngilizler de genel olarak Hindistan restoranlarını çok tercih ederler. Ama Hindistan mutfağı bizim damak tadına oldukça uzaktır. Kullandıkları baharatlar bizim damak tadımıza göre oldukça ağırdır. Hindistan dışında diğer bir yaygın mutfak ise Çin mutfağıdır. Tabii ki bunların dışında yaşadığınız yere göre değişebilecek farklı mutfaklarla karşılaşabilirsiniz.

Dünya mutfakları dışında fast food kültürü de oldukça yaygın olan İngiltere'de pizza, tavuk, hamburger ve sandwich dükkanlarından yüzlercesi ile karşılaşabilirsiniz. Açıkçası İngiltere'de herkese ve her keseye uygun restoran ve takeaway dükkanlar bulmak mümkündür.

Restaranlar dışında marketlerde size oldukça geniş yelpazeden ürünler sunar. Özellikle tropikal meyvelerden İngiltere'de bol miktarda deneme imkanını bulacaksınız. Tropikal meyveler diğer meyvelere göre daha ucuzdur. En ucuz meyvelerden biri de muzdur(kilosu 60-90 pence). Onun dışında elma-portakal gibi meyvelerin kilosu tahmini 1.5-2 sterlin arasındadır. Marketler çeşit olarak oldukça zengindir. Öyle ki marketin büyüklüğüne göre bazen bir ekmeğin -abartmıyorum- belki 20-30 çeşidini, domatesin 5-10 çeşidini bulabilirsiniz.

Cereal çeşitleri

Burada yaşayan insanlar bizdeki gibi yemek yapma kültürüne pek sahip değiller, genelde yemeklerini ya marketlerdeki hazır gıda reyonlarından ya da takeaway restoranlardan alırlar. Bu tabii ki hiç yemek yapmadıkları anlamına gelmez. Sadece bizdeki kadar uzun uzun yemek yapmaya önem vermezler. Sabah kahvaltılarında genelde breakfast cereal (veya cereal) denilen tahıl ürünlerini tercih ederler. Almış olduğu cereal'in(tahılın) üstüne sütü döker ve yer. Bizde cereal deyince akla genelde corn flakes gelir ama İngiltere'de bu ürünlerin onlarca çeşidi vardır. Avrupa ülkelerinde süt üretiminin çok fazla olmasının en temel sebeplerinden birisi kahvaltılarında cereal ve sütü birlikte tüketmeleridir.

Bilmiyorum İngiltere'de yemek kültürü hakkında daha ne yazabilirim, genel olarak yazabileceğim şeyler bunlar. Son olarak aşağıda helal gıda konusunu ele alıp yazıyı toparlayacağım.

İngiltere'de Helal Gıda

Şu kabul etmek lazım ki herkesin kendine göre bir fikir yapısı ve farklı hassasiyetleri vardır. Ben de helal gıda konusunda hassasiyeti olan kişilerden biriyim. Aşağıdaki bilgileri de birçok kişi için önemli olduğunu düşündüğüm için paylaşma ihtiyacı hissettim. Bu bölümde genel olarak İngiltere'ye gelen birisi aldığı ürünün helal olup olmadığını nasıl anlayabilir ona değineceğim. Öncelikle şunu belirteyim helal ürün konusunda çok fazla bilgi sahibi bir otorite değilim, sadece bilebildiğim ve çevremden öğrendiğim kadarıyla bu konuya yorum getirmeye çalışacağım. Yani yazdıklarım sadece bir tavsiyedir, onun dışında herkes kendi sorumluluğunu üzerine almalı.

En önemli mesele aldığınız ürünün içerisinde domuz mamulü olup olmadığını nasıl anlayacağınız. İngiltere'de her ürünün içeriği mutlaka üzerinde yazar. Eğer bir ürünün içeriğinde pork, ham, bacon yazıyorsa o ürünün içinde kesinlikle domuz eti var demektir, uzak durun. Onun dışındaki et ürünlerinde eğer helal kesim şartı arıyorsanız ürünün üzerinde mutlaka "halal" etiketi olmalı. Genelde bazı büyük marketlerde (Asda, Tesco) bir reyon helal ürünlere ayrılır, buradaki ürünlerin güvenilir olduğunu varsayabilirsiniz. Türklerin yoğun yaşadığı yerlerde bol miktarda Türk marketleri vardır, oralardan hem helal hem de Türk markaların ürünlerini bulabilirsiniz. Bulunduğunuz yerde Türkler yoksa, ancak diğer milletlerden müslümanlar yaşıyorsa muhtemelen onlara ait helal ürünler satan market veya kasaplar vardır, araştırın. Ama genel olarak Türkler dışındaki diğer müslüman millletlerin dükkanları -üzülerek belirteyim ki- pek temiz değildir. Size en uygun gelen yeri bulun ve oradan alışverişiniz yapın. Yemek yiyeceğiniz bir restoranın helal et kullanıp kullanmadığını anlamak için dükkanın önünde "halal" (bazen sadece Arap harfleriyle) yazısını aramalısınız. Eğer bu yazıyı göremezseniz sipariş vermeden önce etlerin helal olup olmadığını sorabilirsiniz. Bunların dışında İngiltere'de bol miktarda vejetaryen olduğu için, içinde kesinlikle et mamulü barındırmayan gıdaların üzerinde vejetaryen etiketi bulunur ki bu ürünler de içinde et veya et ürünü barındırmadığı için rahatlıkla yenilebilir.

Aynı şekilde marketlerde alışveriş yaparken bir mamulün üzerinde "suitable for vegetarian" yazısı yazıyorsa bu ürün içinde et veya et ürünü bulundurmuyor demektir. Bazen bu yazı yazmaz sadece vegetarian logosu(yeşil "V" harfi) bulunur ki bunlar da vejetaryen ürünlerdir. İngiltere bu konuda diğer Avrupa ülkelerine göre çok daha avantajlıdır. Hemen hemen her üründe vejetaryenlere uygun ise bunu bir etiketle belirtir. Bu sadece vejetaryenlar için değil ayrıca helal olup olmadığını bilmediği et mamullerinden kaçınmak isteyenler için güzel bir ölçü metodudur. Bazı gıdalarda ise "vegan" yazar ki bu vejetaryenin bir üstüdür, yani içinde hayvansal hiçbir şey yoktur, güvenle tüketilebilir. Tüm bunlar dışında farklı hassasiyetleriniz varsa ürünlerin içeriğini okuyarak kontrol edebilirsiniz. Bu konuyla ilgili farklı sorularınız varsa bunu İngiltere'de yaşayan bu konularda bilgili tanıdık veya arkadaşlarınızdan öğrenebilirsiniz.


Evet nihayet yazımın sonuna geldim, inşallah sizler için faydalı bir yazı olmuştur. Bu konularda farklı sorularınız olursa bildiğim kadarıyla cevaplamaya gayret ederim.

Yeni yazılarda görüşmek dileğiyle.

Sağlıcakla kalın.

Ahmet Kahya

(NOT: Bu yazının aynısı İngiltere Günlüğüm bloğumda yayınlanmıştır. Gezi rehberini kullananlara faydalı olacağını düşündüğüm için buraya da ekledim.)